Koorlint april 2025
Als je gewend bent om fijn te zingen in een leuk koor dan wil je dat graag zo houden. Maar het is niet altijd vanzelfsprekend dat dat zo maar mogelijk is. Er zijn koren die in de problemen komen. En dan kan het zijn dat een koor genoodzaakt is te stoppen. Om wat voor reden dan ook. Hoe kan je dat voorkomen? Laten we kijken naar een tweetal praktijksituaties. Mogelijk is daar lering uit te halen.
Bijna 70 jaar
De tijd leek rijp om een operettekoor op te richten. We schrijven dan 1955 en we kijken terug op dat terrasje in Haarlem. Aan tafel een aantal oud-leden van D.I.O.G.É, een operettevereniging. “Wat zou het mooi zijn een nieuw operettekoor op te richten.” Dat was een wens die uitkwam. En wel op 1 augustus van dat jaar. Het N.O.G. (Nieuw Operette Gezelschap) werd opgericht. Toen moest de geschiedenis van het N.O.G. nog eigenlijk beginnen. En nu zijn we hier in het nu en kijken terug naar al die jaren N.O.G. In de tijd van oprichting was operette een haalbare kaart. Er was aandacht voor en N.O.G. kende een aantal belangrijke wapenfeiten. Een wereldpremière van een operette 'Droomvlucht' in 1964 geschreven door Nico van der Linden sr. Jawel: ook Nederlanders schrijven operette... En er was dat televisieoptreden in 1973. “Reich mir zum Abschied noch einmal die Hände” was dan weer een gezongen titel bij het radioprogramma “Zing zomaar simpel een melodie”. Maar operette kost geld. Al in 1987 begint de geldstroom wat in te dammen wat het lastiger maakt om een uitvoering te realiseren. Maar een lastige ervaring, met uiteindelijk een goed resultaat, was dan toch het project “Wien Bleibt Wien”. Mooie recensies! Er vonden nog een aantal zeer prachtige opvoeringen plaats. In 2001 echter was een laatste optreden in de bekende Haarlemse Stadsschouwburg. Daarna werd er in minder bekende locaties opgetreden. En na een voorstelling in 2009 werd door het bestuur aangekondigd dat het koor zich alleen zou toeleggen op het zingen. En dus niet meer op de (dure) optredens.
Het N.O.G. muziektheater koor...
De opsomming die we vonden op internet stopt op 2016. Daarna heeft het N.O.G.-koor nog tot 2024 kunnen bestaan. Maar uiteindelijk, met slechts 16 koorleden, moest de handdoek in de ring worden gegooid. Je zou kunnen zeggen dat het N.O.G. in al die jaren veel mensen met prachtige zangprestaties vele mensen blij heeft kunnen maken. Maar bij een koor zijn er twee partijen: het publiek en het podium. Dat publiek heeft wel gekregen wat ze hadden verwacht (of meer!). Maar voor die andere kant is stoppen wel pijnlijk. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?
Plaats
Ik spreek met Henny Disselkoen, de laatste voorzitter van N.O.G. Henny vertelt: “uiteindelijk repeteerden we in Haarlem Molenwijk op een locatie die niet echt goed bereikbaar of toegankelijk was. Het zat niet 'in het looppad'. Vanuit de directe omgeving was niet veel animo.”
Had het ook iets te maken met het soort koormuziek?
“Nou ja: operette is wel een specialiteit. Daarom hadden we al eerder gekeken of we dat niet breder zouden kunnen maken. Dus gingen we kijken naar bijvoorbeeld musical. Mogelijk dat dat wat meer tot de verbeelding zou spreken en nieuwe koorleden zou aantrekken. Operette is een hele operatie: decor, orkest, solisten, kostuums en alles wat erbij komt kijken is het ook financieel een last. Dat was niet meer te doen. Ja: je kunt in je eigen oefenruimte lekker zingen. Maar optreden was geen optie. We hadden de hoop om nog wat leden te werven, maar dat is niet meer gelukt.”
Alten
De meeste koren hebben te kampen een tekort aan mannen. Tenoren en bassen dus. Maar het N.O.G. kampte met het wegvloeien van alten waardoor een problematische samenstelling ontstond. “En dat heeft uiteindelijk gemaakt dat we de handdoek in de ring hebben gegooid.”
In augustus dit jaar zou het N.O.G. 70 jaar bestaan. Henny Disselkoen: “helaas hebben we dat niet meer gehaald. Het zou een mooie afronding zijn geweest.”
Ander verhaal
Onlangs kwam ik in contact met het koor Baba Jaga. Ik sprak met Michelle Mallinger, de dirigente. En Marieke Coerts, langst bekende koorlid. En via een livestream was ook Antje de Wit, de grondlegger van Baba Jaga, aanwezig. Antje was niet zomaar iemand die een koor oprichtte. Ze was deskundig op het gebied van stemtechniek en vanuit die invalshoek wilde ze een koor oprichten. Waarom Baba Jaga? “Eigenlijk was dat een ingeving. Het koor zou sowieso een klein vrouwenkoor moeten zijn en dan zou die naam wel passen. Het zegt iets over de eigenzinnigheid van de vrouw en het vrouw zijn. En er was in die tijd een boek uitgekomen over de wilde vrouw en daar kwam ook Baba Jaga in voor.”
Baba Jaga in 2015...
Kwaliteit
Michelle brengt naar voren dat bedoeld was een bepaald niveau te kunnen bereiken en te handhaven met Baba Jaga. Maar ze vertelde dat het duidelijk was dat niet iedereen daarbij dezelfde inzet had. Er is een balans tussen 'lekker zingen' en 'vooruit willen gaan'. En dat schuurt soms. En dan kun je bepaalde middelen inzetten om een bepaald niveau te bereiken zoals ballotage of ieder jaar een stemtest. Voor diegenen die willen en zich willen vormen is dat geen enkel bezwaar. En als je dat niet wilt is afhaken ook een optie.
Van Baba Jaga bestond geen website meer. Maar via facebook vond ik nog wat aan informatie. Zoals regelmatig gepubliceerde berichten met een oproep voor nieuwe leden. Kennelijk was dat een item. Michelle reageert: “Ja, er zijn afvallers en dan heb je nieuwe leden nodig. Het was wel een steeds terugkerende strijd. Je zou denken dat vrouwelijke stemmen altijd makkelijk te verkrijgen zijn. Maar als je eisen stelt lijkt het toch wat lastig.”
Eigenlijk stopt Baba Jaga omdat ze een bepaald niveau nastreefden. En omdat dat niet lukt stoppen ze! Ik heb daar wel respect voor. Maar tegelijkertijd is het ook jammer.
Baba Jaga in 2024...
Hoe ver het komt...
Dit zijn slechts twee verhalen over koren die er mee stoppen. Dat liet me niet onberoerd. Wat kan je anders doen om een en ander te voorkomen? Het loont echt de moeite om als koor eens naar de toekomst te kijken: hoe staan we er over 5, 10 jaar bij? Wat willen we? En hoe bereiken we dat? Het is niet ieder jaar alleen een ALV. Het is verder denken: wie zijn we en waar zijn we over 5 of 10 jaar? En hoe kom je daar? Best de moeite waard eens naar te kijken.